همانطور که نمیتوانید در مورد گردش زمین به دور خورشید تردید کنید، در مورد فرگشت موجودات زنده هم نمیتوانید، چون هر دو به یک روش یک پدیده طبیعی را توضیح میدهند، هرچند که شواهد قطعی در مورد فرگشت موجودات زنده بسیار بیشتر از گردش زمین به دور خورشید است.
پرسش آغازین
چه کسی تا به حال از فاصله‌ی حداقل ۲۰۰ میلیون کیلومتری مرکز خورشید عمود بر صفحه‌ی مدار گردش زمین، به صورت ۳۶۵ روز کامل از گردش زمین به دور خورشید تصویر برداری کرده است؟
کدام شواهد عینی، رصدی مستقیم از گردش زمین به دور خورشید وجود دارد؟
به نظر می‌رسد خیلی ساده‌لوحانه باشد که چنین فریبی را می‌پذیریم وقتی هیچ مشاهده‌ی مستقیمی برای آن وجود ندارد.
همانطور که نمیتوانید در مورد گردش زمین به دور خورشید تردید کنید، در مورد فرگشت موجودات زنده هم نمیتوانید، چون هر دو به یک روش یک پدیده طبیعی را توضیح میدهند، هرچند که شواهد قطعی در مورد فرگشت موجودات زنده بسیار بیشتر از گردش زمین به دور خورشید است.
پدیده های جهان طبیعی به دو روش کلی برای ما قابل دسترس هستند:
- مشاهده‌ی مستقیم ( آتش در حال سوزاندن)
- مشاهده‌ی غیر مستقیم - آثار جانبی یا نتایج (تکان خوردن برگ درخت - وجود یک حالت هندسی در یک سنگ به شکل رد)
جهان بینی علمی ، ابزاری که برای توضیح پدیده های طبیعی راهکارهایی را در اختیار ما قرار می دهد بر اساس این مدل کار می کند:
مشاهده (مستقیم، غیر مستقیم) ⬅️ آمار (تجمیع نتایج اندازه گیری یا ثبت) ⬅️نتیجه‌گیری (اولیه، نهایی) پیشبینی برای نتیجه ⬅️ شک و تردید در نتایج
در واقع این یک چرخه‌ی دائمی در جهانبینی علمی >جهانبینی علمی ی است، اما در چند مرحله نتیجه‌گیری ها اعتبار پیدا می کنند:
- فرضیه ، بیانگر نتیجه‌گیری‌های اولیه است و هنوز شواهد متعدد و تکرارپذیر از آن نتیجه پشتیبانی نمی کنند و شکهای متعددی در برابر آن وجود دارد
- نظریه-تئوری، فرضیاتی هستند که به دفعات توسط شواهد متعدد و جمعیت آماری بالا تایید شده است و در میان جامعه‌ی علمی مورد پذیرش قرارگرفته است اما همچنان امکان شک در آن برای همه وجود دارد
- فکت، مجموعه‌ای از نظریات قدرتمند هستند که از مسیر های مختلف از یک دیگر پشتیبانی کرده و امکان رد شدن همه‌ی آنها به شکل همزمان وجود ندارد و در صورت تغییر اعتبار یکی از اجزا به کل نتیجه آسیبی وارد نمی شود.
مشاهده: موجودات زنده
پرسش: موجودات زنده چگونه پدیدآمده‌اند؟
- به صورت یکباره، از غیب با کمک نیروهای آسمانی و نیروهای برتر بر روی زمین ظاهر شده‌اند، در مورد یکی از این گونه‌ها فقط می‌دانیم که در آسمانها ساخته شده و به زمین ارسال شده‌است، در مورد بقیه گونه‌ها هیچ چیزی نمیدانیم. در مورد زمان، فرایند، چگونگی، مراحل و از همه مهمتر اینکه چرا همه‌ی موجودات زنده به هم مرتبط هستند هیچی نمیدانیم.
- توسط چهارچوب فرگشت، به عنوان یک فکت زیست‌شناسی با کمک هزاران مشاهده، تایید، آزمایش، پیشبینی، شک و تردید، اصلاح، اجماع و پشتبیانی‌هایی از قبیل موارد زیر، برای تمامی بخشهای مختلف این پرسش پاسخ ارائه می شود.
با پشتیبانی چه شواهدی فرگشت در توضیح پیدایش موجودات زنده فکت شده است؟
- شواهد فسیلی : فسیل‌ها سند تاریخی تکامل زندگی بر روی زمین هستند. آنها نشان میدهند که گونه‌ها چگونه در طول زمان تغییر کرده‌اند و نشان‌دهنده گونه‌های منقرض‌شده‌ای هستند که دیگر وجود ندارند.
- شواهد ژنتیکی و مولکولی : مطالعه DNA و پروتئین‌ها نشان داده است که موجودات زنده اشتراکات ژنتیکی دارند. تشابه در توالی‌های DNA و پروتئین‌ها بین گونه‌های مختلف نشان‌دهنده ارتباط تکاملی میان آنها است.
- شواهد تشریحی و مرفولوژیکی: ساختارهای مشابه در بدن موجودات مختلف، مانند استخوان‌بندی دست در انسان‌ها، نهنگ‌ها، خفاش‌ها، و اسب‌ها، نشان‌دهنده یک اصل تکاملی مشترک است.
- توزیع جغرافیایی گونه‌ها (بیوژئوگرافی): توزیع گونه‌های مختلف در سراسر جهان و رابطه آنها با تاریخچه جغرافیایی زمین نشان‌دهنده تغییرات تکاملی متأثر از عوامل محیطی است.
- شواهد رفتاری و اکولوژیکی: تغییرات در رفتار و تطابق اکولوژیکی گونه‌ها در پاسخ به محیط‌های مختلف نیز نشان‌دهنده فرایندهای تکاملی است.
- تجربیات آزمایشگاهی: مشاهدات تکامل در مقیاس‌های زمانی کوتاه‌تر در آزمایشگاه، مانند مقاومت باکتری‌ها به آنتی‌بیوتیک‌ها و تکامل سریع برخی از گونه‌های حشرات.
- تکامل همزمان: تکامل همزمان دو یا چند گونه که با هم تعامل دارند، مانند گل‌ها و حشرات گرده‌افشان.
و به همین ترتیب در پاسخ به پرسش آغازین همین متن:
کدام شواهد عینی، رصدی مستقیم از گردش زمین به دور خورشید وجود دارد؟
مشاهده: تغییر فصول، تغییر طول روز و شب و...
پرسش: چگونه این مشاهدات پدید می‌آیند؟
- زمین بر دوش یک غول بزرگ قرار دارد و غول مانند سنگ آسیاب زمین را دور خورشید می‌چرخاند. در مورد شواهد، چگونگی، مکانیزم و حتی سن غول چیزی نمی دانیم در کل هیچ توضیحی نداریم.
- توسط چهارچوب قوانین مختلف فیزیک از جمله قوانین کپلر به عنوان یک فکت نجومی با کمک هزاران مشاهده، تایید، آزمایش، پیشبینی، شک و تردید، اصلاح، اجماع و پشتبیانی‌هایی برای تمامی بخشهای مختلف این پرسش پاسخ ارائه می شود.
در جهانبینی علمی، فکت‌ها و نظریات برای پرسش‌های جهان طبیعت و رخدادهای آن پاسخ‌های دقیق و قابل اعتماد دارد.
در انتها، اگر بهار را جشن می‌گیرید، از پاسخ فرگشت برای چگونگی پیدایش انسان نیز لذت ببرید.
