شخصیت‌های متفاوت از کجا می‌آیند؟ اگر ژنتیکی هستند، باید در دوقلوهای یکسان مشترک باشند، حتی اگر دوقلوها در زمان تولد از یکدیگر جدا و در محیط‌های متفاوتی بزرگ شده باشند. خواهران و برادرانِ تنی نیز باید شخصیت‌شان شبیه‌تر باشد تا خواهران و برادران ناتنی.
عوامل موثر بر شکل‌گیری شخصیت
شخصیت افراد حداقل به پنج طریق مختلف تفاوت دارد که عبارتند از:
۱. اینکه شخص خوش‌مَشرب و برون‌گرا است و یا کناره‌گیر و درون‌گرا، ۲. آیا دائم در اضطراب و نگرانی است و یا عموما آرام و خوشنود است، ۳. آیا مودب و خوش‌بین است و یا گستاخ و شکاک، ۴. آیا محتاط است و یا بی‌احتیاط، ۵. آیا جسور و پیشرو است و یا اینکه پیرو است و خود را با دیگران منطبق می‌کند.
اما شخصیت‌های متفاوت از کجا می‌آیند؟ اگر ژنتیکی هستند، باید در دوقلوها ی یکسان مشترک باشند، حتی اگر دوقلوها در زمان تولد از یکدیگر جدا و در محیط‌های متفاوتی بزرگ شده باشند. خواهران و برادرانِ تنی نیز باید شخصیت‌شان شبیه‌تر باشد تا خواهران و برادران ناتنی. اما اگر شخصیت فرد محصول تربیت و محیط خانواده باشد، در آنصورت خواهران و برادران ناتنی که در محیط یکسانی بزرگ شده‌اند باید شخصیت‌شان شبیه به هم باشد، و دوقلوها و یا خواهر و برادران تنی که در یک خانه بزرگ شده‌اند باید شخصیت‌شان شبیه‌تر باشد تا آن‌ها که در خانواده‌های متفاوت بزرگ شده‌اند.
پژوهش‌های متعددی بر روی هزاران نفر و در کشورهای مختلف انجام شده است. در این پژوهش‌ها، نه تنها پنج معیارِ شخصیتی که بدان اشاره کردیم بلکه عاقبت افراد در بزرگ‌سالی نیز مورد مطالعه قرار گرفت، نظیر اینکه آیا به الکل و مواد مخدر اعتیاد پیدا کردند و یا تعدد ازدواج و طلاق و غیره. نتایج بدست آمده کاملا روشن و تکرار پذیر و حاوی دو نتیجه‌ی غیرمنتظره بود.
اولین نتیجه که اکنون دیگر کاملا پذیرفته شده است این بود که عوامل ژنتیکی حدود پنجاه درصد از شخصیت افراد را شکل می‌دهند. دوقلوهای یکسان که از بدو تولد از هم جدا شده‌اند کماکان شباهت‌های زیادی در رفتار و شخصیت دارند. شباهت بین خواهران و برادران تنی که در یک خانواده بزرگ شده‌اند بیشتر از خواهر و برادران ناتنی است.
پس آیا پنجاه درصد دیگر محصول تربیتِ والدین و محیط خانواده است؟ خیر، چنین نیست. تاثیر خانواده و والدین چیزی حدود پنج درصد است.
میزان شباهت دوقلوهایی که در یک خانه بزرگ شدند با دوقلوهایی که در خانواده‌های مختلف بزرگ شدند تقریبا یکسان بود. فرزندخوانده‌هایی که در یک خانه بزرگ شدند نه تنها متفاوت بودند، بلکه همان‌قدر با یکدیگر تفاوت داشتند که اگر در خانواده‌های مختلف زندگی می‌کردند. (تا دیر نشده باید یادآوری کنیم که رفتار غیرمعمولِ والدین قطعا بر شخصیت کودکان تاثیر خواهد گذاشت. آن‌ها که توسط والدین خود مورد آزار واذیت قرار گیرند و یا در محیطی ناامن بزرگ می‌شوند، بی‌تردید شخصیتی متفاوت پیدا خواهند داشت. در مطالعات فوق، خانواده‌هایی لحاظ شده‌اند که در آن، والدین محیطی امن برای کودکان فراهم کرده و همانند هر پدر و مادر دیگری به کودکان خود عشق ورزیده‌اند)
استیون پینکر اذعان می‌کند که هیچکس بدرستی نمی‌داند آن چهل و پنج درصد باقیمانده در تفاوت شخصیتی از کجا می‌آید. شاید محصولِ حوادثی منحصربفرد ولی موثر بر تکوینِ مغز بوده‌اند. نظیر جای‌گیری جنین در رَحمِ مادر، تغذیه مادر در دورانِ بارداری، و یا فشاری که هنگام زایمان بر جمجمه نوزاد وارد آمده است. شاید هم محصولِ حوادثی تصادفی بوده‌اند که شخص در دوران کودکی تجربه کرده است، نظیر بیماری عفونی، حمله‌ی سگی ولگرد و یا ستایش شدن توسط معلم مدرسه. بنابراین شرایط محیطی حتی برای دو کودکی که در یک خانواده بزرگ شده‌اند نیز یکسان نیست.
برخی پژوهشگران به شواهدی اشاره می‌کنند که نشان می‌دهد نقش دوستانِ دوران کودکی و نوجوانی در شکل‌گیری شخصیت یک فرد بسیار بیشتر از والدین است. هر جمعِ دوستانه‌ای برای خودش یک جامعه‌ی کوچک فرهنگی است که هر چند از محیطِ خارج تاثیر می‌پذیرد، اما بسیاری از عناصر فرهنگی را در درون خود تولید می‌کند. همچنان که شخصی بزرگ می‌شود، از گروهی فارغ‌التحصیل شده و سپس در گروه جدیدی عضو می‌شود تا سرانجام به بزرگ‌سالی می‌رسد. بیشترین دغدغه کودکان در تمام رده‌های سنی این است که در جمع دوستانِ خود بتوانند وجهه و اعتبار کسب کنند. برآوردن خواستِ والدین در اولویت نیست. بسیاری از والدین نیز بخوبی آگاه هستند که تاثیر دوستان بر اخلاق و رفتار بچه‌ها قویتر از تاثیر خودشان است.
برگرفته از فصل هفتم از کتاب "ذهن چگونه کار می‌کند".
